Bebeklerde ve Çocuklarda Tiroit Hastalıkları
Bebeklerde ve Çocuklarda Tiroid Hastalıkları Tanı & Tedavi Ana Prensipleri
Tiroit isimli organ, bebek henüz anne karnında iken oluşmaya ve gelişmeye başlar. Hamile annenin karnındaki bebeğin tiroid bezesindeki oluşum ve gelişim safhalarında oluşan bir bozukluk yeni doğan bebekte troit hastalığa neden olur. Bu tiroid hastalığı; bazı bebeklerde bebek doğduktan hemen sonra kendini belli eder, bazı bebeklerde ise daha sonraki aylarda veya yıllarda kendini belli eder.
Doğumsal tiroid hastalıklarını mümkün olan en erken safhada, bebek doğar doğmaz teşhis etmek, bebek açsından hayati önem taşır. Doğumsal tiroit hastalıklarını teşhis etmenin en kolay ve basit yolu; bebek doğar doğmaz yapılan neonatal TSH hipotiroidi tarama testidir.
Bebek ve Çocuklarda Görülebilen Tiroit Hastalıkları
Bebeklerde ve çocuklarda 3 ana grup troid hastalığı görülür:
1) Troid Bezesinin Yerleşme Bozuklukları (Tiroid bezesinin yanlış yerde bulunması): Ektopik Tiroid.
2) Tiroid'in Gelişme Bozuklukları.
3) Bebeklerde Tiroit Hormon Üretme Bozuklukları (Bebeklerde ve Çocuklarda Hipotiroidi & Hipertiroidi).
1) Troid bezesinin Yerleşme Bozuklukları (Tiroid Bezesinin Yanlış Yerde Bulunması) (Tiroit Ektopisi: Ektopik Tiroid)
Troidin; anne karnında gelişen bebekte göğüs boşluğu veya dil altı gibi alışılmamış (yanlış) bir yerde yerleşmesine ektopik tiroid (tiroid ektopisi) denir. Ektopik troid hastalığı; bebek henüz küçükken veya ergenlik dönemine geline kadar herhangibir dönemde kendini belli edebilir.
Yanlış yere yerleşen ektopik tiroid dokusu; bu anormal yerleşim bölgesinde normal şekil ve boyutta bir tiroid organı oluşturamaz; ama bazen normal miktarda tiroid hormonu üretebilir. Anormal yerleşimli ektopik tiroit bezesi; kendini bir şişlik, konuşma, yutkunma, yutma fonksiyonlarında bozukluk olarak belli edebilir veya bazen hiç belli etmez.
Ektopik yerleşimli bu tiroid dokusu içinde troid nodülü ve hatta tiroit kanseri gelişebilir.
2) Bebeklerde ve Çocuklarda Tiroid Gelişme Bozuklukları
Bebeklerde tiroid isimli organın bir bölümü eksik olabilir. Örneğin 2 adet lob bulunan tiroid’de sadece tek 1 lob gelişir, diğer lob hiç bulunmayabilir (tiroid lob aplazisi). Ayrıca, tiroid isimli organ hiç oluşmamış veya gelişmemiş olabilir (tiroit aplazisi). Bunun yanında normal şekilde (görüntüde) bir tiroid bezesi bulunsa bile; boyutları küçük kalabilir (tiroid hipoplazisi).
Tiroid bezesinde görülen bu gelişme bozuklukları; genellikle tiroid hormon yetmezliği hipotiroidiye neden olabilir, ama bazı hastalarda hiçbir şikayet ve bulgu yaratmaz, sadece tesadüfen saptanır.
3) Bebeklerde ve Çocuklarda Tiroid Hormon Bozuklukları
Doğumsal tiroid hormon hastalıklarında en hayati, en önemli husus; en erken safhada bu hastalığı teşhis edip hızla tedaviye geçilmesidir. Özellikle bebeklerdeki tiroid hormon yetmezliğinin en hızlı, en erken en kesin şekliyle saptanması çok önemlidir. Bu amaca en iyi hizmet edecek yöntem; yenidoğan bebeklerde tiroit tarama testi yapmaktır.
O nedenle; anne karnından doğar doğmaz her bebeğin topuğundan alınan kanda doğumsal TSH testi isimli tiroid tarama testi yapılarak bebeğin tiroidinin yeterli hormon üretip üretmediğine bakılmalıdır. Nadiren de olsa bebeklerde ve çocuklarda tiroit hormon fazlalığı zehirli guatr hipertiroidizm görülebilir.
a) Bebeklerde ve Çocuklarda Tiroid Hormon Yetmezliği Hipotroidi
Erken tanı konulup tedavi edilirse; yenidoğan bebeklerdeki tiroid yetersizliği hipotiroidi hastalığı başarı ile tedavi edilebilir; zeka veya fiziksel gerilik olmadan normal yaşamını sürdürebilir.
Aksi halde; yeterli ve gecikmeden tedavi edilmeyen tiroit hormonu yetmezliği hipotirodizm olan bebek ve çocukların hem fiziksel (bedensel) gelişimi hem de zeka gelişimi (mental gelişim) bozulabilir. Bu türden bir gelişim geriliği; maalesef “geriye dönmez”. Bu nedenle tiroid yetmezliği hipotiroidi saptanan bir bebekte “tedavi öncesinde oluşmuş gelişim geriliğini düzeltmek” mümkün değildir; o andan itibaren uygulanacak yeterli bir tiroid hormon tedavisi ile bebeğin sadece “o andan itibaren gelecekteki gelişmesi” kurtarılabilir.
b) Bebeklerde ve Çocuklarda Tiroid Hormon Fazlalığı Zehirli Guatr Hipertroidizm
Nadir de olsa; bebeklerde ve çocuklarda da zehirli guatr hipertiroidi görülebilir. Bu bebeklerin ve çocukların hastalığının teşhisinde ve tedavisinde kullanılacak yol ve yöntemler dikkatle ve titizlikle seçilmelidir. Bebek ve çocukların gelişiminin bu tedavi sırasında takibi önemlidir. Bu hastaların; konuda yeterli deneyime sahip Çocuk Endokrinoloji uzmanlarınca tedavisi ve takibi uygun ve gereklidir.
Yenidoğan Bebeklerde Tiroid Tarama Testi
Yeni doğan bebeklerde topuktan alınan kanda tiroid yetmezliği olup olmadığını anlamak için, o güne kadar Türkiye’de gündeme getirilmemiş bir konu olan “Yenidoğan bebeklerde tiroid tarama testi” yapılması konusunda hiçbir kurum veya kuruluştan destek görmeden, hatta bazı kurumlardan eleştiri de alarak, bu konuda 2004-2009 yılları arasında ciddi halkla ilişkiler, basın kampanyaları ve toplumu bilinçlendirme çalışmaları yaptım.
T.C. Sağlık Bakanlığı bu testi zorunlu test haline getirmiştir. Bu bağlamda; ister bir kamu hastanesinde doğmuş olsun isterse özel bir hastanede doğmuş olsun, fark etmez; her yenidoğan bebekte topuktan alınan bir damla kanda neonatal TSH testi (bebeklerde tiroid tarama testi) yapılmak zorundadır.
Tanı & Tedavi
Bebeklerde ve Çocuklarda Doğumsal Tiroit Hastalıkları (Tanısı) Teşhisi için:
- Muayene,
- Yenidoğan bebeklerde tiroid tarama testi,
- Kanda tiroid hormonlarının ölçümü,
- Tiroid ultrasonografisi,
- Tiroid sintigrafisi,
uygulanabilir. Ancak diğer tiroit hastalıklarından ayırt etmek için (ayırıcı tanıda) başka bazı ilave testler ve incelemeler de yapılabilir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Doğumsal Tiroit Hastalıkları Tedavisi için:
- Tiroid Hormonu İçeren İlaçlarla Tedavi,
- Antitiroid İlaçlarla Tedavi,
- Cerrahi Tedavi (Ameliyat),
- Ameliyatsız Radyoaktif İyot I-131 Tedavisi,
uygulanabilir. Ancak hastanın klinik durumuna göre ilave tedaviler de uygulanabilir.
Doğumsal tiroid hastalığı olan bebeklerin ve çocukların uzun süre uzman hekim kontrolünde ve yakın takibinde olması gerekir.
Not: Bu sayfa güncellenebilir, bilgilerde küçük değişiklikler, düzeltmeler, ilaveler olabilir.